​

Tự phê bình và phê bình theo tư tưởng Hồ Chí Minh:

Tự phê bình và phê bình là sự văn minh và tiến bộ của xã hội, nó không chỉ là một nhu cầu mà còn là một nguyên tắc, qui luật để xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh. Thực tiễn cho thấy, sự non kém của nhiều tổ chức, sự thoái hoá, biến chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên của Đảng một phần rất quan trọng là đã xa rời, thậm chí đánh mất "vũ khí" nêu gương trong tự phê bình và phê bình của Đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định "nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng". Và tự phê bình và phê bình như là một nhu cầu tự nhiên: "…ăn cho khỏi đói, rửa mặt cho khỏi bẩn", "Người ta luôn luôn cần không khí để sống. Người cách mạng và đoàn thể cách mạng cần tự phê bình và phê bình thiết tha như cần không khí".

Hồ Chí Minh chỉ rõ: "Phê bình là cốt giúp nhau sửa chữa khuyết điểm...; là quyền lợi và nhiệm vụ của mọi người, là thực hành dân chủ". Do đó, Người yêu cầu: "Cán bộ cao cấp phải xung phong gương mẫu trong tự phê bình và phê bình", bởi vì: "Uy tín của người lãnh đạo là ở chỗ mạnh dạn thực hiện tự phê bình và phê bình, biết học hỏi quần chúng, sửa chữa khuyết điểm, để đưa công việc ngày càng tiến bộ chứ không phải ở chỗ giấu giếm khuyết điểm và e sợ quần chúng phê bình".

Tự phê bình và phê bình nhằm mục đích để giúp nhau tiến bộ nên động cơ phải trong sáng, dựa trên "tình đồng chí yêu thương nhau", phải biết lắng nghe và chờ đợi đồng chí tiếp thu để tránh việc làm cho người bị phê bình "nản chí, oán ghét"; không vì phê bình mà công kích, áp đặt khuyết điểm cho nhau. Khi phê bình người khác, không được xoi mói "bớ lông, tìm vết" để tìm cơ hội "hạ bệ" lẫn nhau; "tránh công kích cá nhân, cãi bướng, trả thù, tiểu khí". Thực hành tự phê bình và phê bình phải dân chủ, không mệnh lệnh, áp đặt. Nghĩa là phê bình ngay những sai lầm, khuyết điểm của cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng, không để chúng tích tụ lại, trầm trọng thêm. Điều quan trọng hơn nữa là tự phê bình và phê bình kịp thời sẽ uốn nắn ngay những lệch lạc, ngăn chặn không để chúng tái diễn ở cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng khác, không đợi đến khi sai lầm khuyết điểm đã rõ ràng, có bằng chứng pháp lý mới tiến hành tự phê bình và phê bình.

Đấu tranh tự phê bình và phê bình là việc rất khó, nhưng không phải không làm được. Di huấn của Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: "Mục đích phê bình cốt để giúp nhau sửa chữa, giúp nhau tiến bộ. Cốt để sửa đổi cách làm việc cho tốt hơn, đúng hơn. Cốt đoàn kết và thống nhất nội bộ.Vì vậy, phê bình mình cũng như phê bình người phải ráo riết, triệt để, thật thà, không nể nang, không thêm bớt. Phải vạch rõ cả ưu điểm và khuyết điểm. Đồng thời, chớ dùng những lời mỉa mai, chua cay, đâm thọc. Phê bình việc làm, chứ không phải phê bình người" (Hồ Chí Minh toàn tập. NXBCTQG. Hà Nội 2002, tập 5, tr. 232).

Để cho việc phê bình đạt hiệu quả trước hết phải mở rộng dân chủ nội bộ, cần bảo vệ và khuyến khích quần chúng, cán bộ, đảng viên trung thực, dũng cảm, dám nói thẳng, nói thật trong tự phê bình và phê bình. Tự phê bình và phê bình chỉ được tiến hành thực sự có hiệu qủa khi đề cao và mở rộng dân chủ, đồng thời cần bảo vệ và khuyến khích quần chúng, cán bộ, đảng viên dũng cảm, trung thực dám nói thẳng, nói thật trong phê bình góp ý cho lãnh đạo, cho đồng chí, đồng nghiệp. Khi dân chủ nội bộ không được phát huy, những người thẳng thắn, trung thực, dũng cảm trong phê bình bị cô lập, ức hiếp, trù dập thì hoạt động tự phê bình và phê bình dù có tiến hành cũng chỉ là hình thức, không đem lại hiệu quả. Bên cạnh đó, trong tự phê bình và phê bình phải đảm bảo tính khách quan, trung thực, thẳng thắn, có lý, có tình, cổ vũ, phát huy ưu điểm và khắc phục sửa chữa khuyết điểm; phải tôn trọng sự thật và lẽ phải, thành thật với mình, thành thật với người, đó chính là nhân cách, là hành vi cao thượng, là trách nhiệm của tổ chức đảng nói chung và đội ngũ cán bô, đảng viên nói riêng, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay.

Thực hành tự phê bình và phê bình trong chi bộ:

Thời gian qua, Chi bộ Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh luôn coi trọng nguyên tắc tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ đảm bảo đúng quan điểm chỉ đạo và quy trình. Chi bộ thường xuyên quán triệt để mỗi đảng viên nhận thức rõ sự cần thiết phải tăng cường tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ; để mọi người cùng thống nhất tư tưởng và hành động, khắc phục những biểu hiện buông lỏng sinh hoạt Đảng, coi nhẹ tự phê bình và phê bình. Tự phê bình và phê bình được thực hành định kỳ hàng tháng, 6 tháng, năm ở chi bộ và luôn được tập trung làm rõ trách nhiệm của từng cá nhân. Mục đích nhằm chỉ ra những điểm mạnh để phát huy, những điểm hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm để sửa chữa khắc phục, xây dựng khối đoàn kết thống nhất trong chi bộ. Việc làm rõ trách nhiệm cá nhân trong quá trình tự phê bình và phê bình đã khắc phục khuyết điểm trên từng công việc và lĩnh vực mà mỗi đảng viên được chi bộ,  cơ quan giao. Thực hiện "nêu gương tự phê bình và phê bình", chi bộ không phê bình chung chung, xuê xoa, chiếu lệ. Người đứng đầu chi bộ, đứng đầu cơ quan đã nghiên túc chỉ ra những ưu, khuyết điểm của từng đảng viên; đồng thời phát huy ý thức tự giác, dân chủ để đảng viên tham gia đóng góp ý kiến. Qua kiểm điểm, ý thức tự phê bình và phê bình của đảng viên từng bước được nâng lên. Bên cạnh đó, chi bộ đã tăng cường kỷ luật, kỷ cương, từng đảng viên trong chi bộ đã chấp hành nghiêm các nguyên tắc, chế độ sinh hoạt Đảng, các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên và nghị quyết của Chi bộ, nêu cao tính tiên phong, gương mẫu của người đảng viên trên vị trí công tác của mình.

Chi bộ đã tổ chức tự phê bình và phê bình trong mỗi kỳ sinh hoạt, nội dung sinh hoạt có tính cụ thể, thiết thực hướng vào việc kiểm điểm, phân tích, đánh giá, phê phán những vấn đề cấp bách trước mắt của chi bộ và cán bộ, đảng viên, trước hết là hướng vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, chức trách, nhiệm vụ và việc tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất năng lực, phong cách làm việc của cán bộ, đảng viên. Tự phê bình và phê bình được tiến hành một cách kịp thời nên những hạn chế, khuyết điểm không để tái diễn, kéo dài, do đó đã khích lệ mọi đảng viên trong chi bộ đã phát huy được tính chủ động, mạnh dạng đóng góp ý kiến, phê bình sự lãnh đạo của chi bộ cũng như tự phê bình và phê bình lẫn nhau một cách rất thẳng thắn, mang tính xây dựng, giúp nhau cùng tiến bộ, hoàn thành thắng lợi mục tiêu nhiệm vụ đã đề ra.

Tuy nhiên công tác phê bình và tự phê bình vẫn còn những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân:

- Một số đảng viên "còn nể nang ngại va chạm, ít phát biểu ý kiến trong sinh hoạt chị bộ". Việc phát biếu ý kiến phần lớn tập trung vào đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, đảng viên lớn tuổi, còn một số đảng viên trẻ rất ít phát biểu tại các kỳ sinh hoạt chi bộ. Qua đó cho thấy tinh thần tự phê bình và phê bình của đảng viên còn hạn chế, chưa nêu cao tính xây dựng, tính chiến đấu của người đảng viên.

- Trong việc tự phê bình, nhất là khi thực hiện viết kiểm điểm, một số đảng viên còn viết chung chung, chủ yếu nêu ưu điểm, kết quả đạt được, tồn tại, khuyết điểm chỉ nêu qua loa, đại khái, đôi khi chưa nhận ra được những hạn chế, khuyết điểm của mình.

- Trong một số bản kiểm điểm cá nhân của các đảng viên trẻ khuyết điểm "còn nể nang ngại va chạm, ít phát biểu ý kiến trong sinh hoạt chị bộ" năm nào cũng có và tự nhận rất rõ ràng, nhưng không được sửa đây là vấn đề cần được đặt ra và làm rõ nguyên nhân, nhằm triệt để khắc phục hạn chế này trong thời gian tới.  

- Khi tự phê bình có một số hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm của đảng viên được chỉ ra, nhưng thường các hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm này là do những nguyên nhân khách quan, chưa xác định được rõ nguyên nhân chủ quan để có biện pháp khắc phục triệt để trong thời gian tới.

- Ít nhiều do ảnh hưởng "tâm lý của con người là thích được khen hơn bị chê", nên vẫn còn tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm, không dám đấu tranh trực diện với hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm của đồng chí mình khi mắc phải; hoặc có phê bình thì cũng chỉ góp ý qua loa, thường nói nhiều về những ưu điểm, thành tích của đồng chí mình.

- Việc phát hiện dấu hiệu vi phạm trong nội bộ cũng còn hạn chế, chủ yếu thông qua dư luận, ý kiến đề nghị kiểm tra làm rõ của cấp trên…

Giải pháp cần tiếp tục thực hiện trong thời gian tới:

Tự phê bình và phê bình là một trong những nhiệm vụ cơ bản nhất của đảng viên, điều này đã được quy định trong Điều 2 Điều lệ Đảng. Đây cũng là một biện pháp quan trọng để làm trong sạch Đảng, cũng như trong nhiệm vụ xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Để thực hiện có hiệu quả tốt hơn nguyên tắc tự phê bình và phê bình trong thời gian tới, chi bộ cần thảo luận và thống nhất một số giải phải cụ thể sau:

Trước hết, Mỗi đảng viên cần tiếp tục quán triệt, nghiên cứu, học tập đầy đủ, sâu sắc nội dung ý nghĩa của việc tự phê bình và phê bình trong Đảng; tự rèn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị trong sinh hoạt Đảng, trong đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, có ý thức, nghiêm túc trong tự phê bình và phê bình; nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu, phấn đấu trở thành người cán bộ, công chức, công dân mẫu mực, nghiêm chỉnh chấp hành và tuyên truyền, thuyết phục nhân dân thực hiện nghị quyết của tổ chức đảng. Thực hiện tốt nhiệm vụ học tập, không ngừng nâng cao trình độ cả về lý luận lẫn thực tiễn.

Hai là, thực hiện nền nếp, duy trì thường xuyên việc tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ. Trong đó Bí thư chi bộ giữ vai trò tiêu biểu, gương mẫu trong thực hiện nguyên tắc cũng như trong việc tự phê bình và phê bình. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cần tăng cường tuyên truyền và phải gương mẫu chấp hành việc tự phê bình và phê bình trước tập thể, có sự giám sát của cấp ủy, ủy ban kiểm tra cấp trên. Bên cạnh đó cần kết hợp chặt chẽ tự phê bình và phê bình trong Đảng với phê bình của quần chúng; động viên tính tích cực của quần chúng, phát huy vai trò của các cơ quan, kênh thông tin đại chúng.

Ba là, Chi bộ cần đề ra những chủ trương, nhiệm vụ và biện pháp xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh gắn với nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên, nhất là việc phát hiện và đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác, chú trọng củng cố, xây dựng và nâng cáo chất lượng sinh hoạt chi bộ, đảm bảo có tính lãnh đạo, tính giáo dục và tính chiến đấu.

Bốn là, thực hành và mở rộng dân chủ trong tự phê bình và phê bình vừa là mục tiêu, vừa là động lực trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Cán bộ chủ chốt các cấp cần thực hiện trách nhiệm nêu gương trong tự phê bình và phê bình. Phát huy vai trò tự soi, tự sửa, tự chỉ trích của mỗi cán bộ, đảng viên. Xây dựng môi trường văn hóa và bầu không khí dân chủ thực sự trong tự phê bình và phê bình; coi "Thực hành dân chủ là cái chìa khóa vạn năng có thể giải quyết mọi khó khăn" như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ dẫn.

Tóm lại, tự phê bình và phê bình trong Đảng có ý nghĩa quan trọng, trực tiếp góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiếu đấu của các tổ chức đảng, giữ gìn phẩm chất, tư cách đảng viên, nâng cao uy tín của Đảng và củng cố niềm tin của quần chúng đối với Đảng. Thực hiện tốt tự phê bình và phê bình trong Đảng là cơ sở để các cấp tổ chức đảng thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp đề ra, là tiền đề để tiếp tục phát huy dân chủ, khơi dậy trí tuệ của từng cán bộ, đảng viên.

Một số gợi ý thảo luận:

1. Đảng viên thể hiện quan điểm, nhận thức của mình về nguyên tắc tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ.

2. Đánh giá việc thực hành tự phê bình và phê bình trong thời gian ở chi bộ như thế nào (những kết quả đạt được? những hạn chế, tồn tại? nguyên nhân?).

3. Những kinh nghiệm rút ra từ việc thực hành tự phê bình và phê bình trong chi bộ thời gian qua.

4. Đề xuất các giải phải để nâng cao hiệu quả việc tự phê bình và phê bình trong chi bộ thời gian tới.

Mỗi Tổ Đảng chuẩn bị ít nhất là 03 ý kiến phát biểu thảo luận về chuyên đề này, động viên các đảng viên trẻ tham gia phát biểu ý kiến ở câu 1 và 2.

CHI ỦY CHI BỘ

          VĂN PHÒNG ĐOÀN ĐBQH VÀ HĐND TỈNH