Theo Nghị định trên, việc xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa; danh hiệu thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố văn hóa và tương đương phải đảm bảo 03 nguyên tắc cơ bản: Bảo đảm khách quan, công bằng, chính xác và công khai; Được thực hiện trên cơ sở tự nguyện và Thực hiện việc xét tặng khi hộ gia đình, khu dân cư có đăng ký tham gia thi đua hàng năm.

Về các tiêu chuẩn gia đình văn hóa, khu cân cư văn hóa: Theo Nghị định, có 03 tiêu chuẩn để đạt danh hiệu về Gia đình văn hóa gồm: Gương mẫu chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng; pháp luật của Nhà nước; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương nơi cư trú; Gia đình hòa thuận, hạnh phúc, tiến bộ, tương trợ giúp đỡ mọi người trong cộng đồng; Tổ chức lao động, sản xuất kinh doanh, công tác, học tập đạt năng suất, chất lượng hiệu quả.

Mỗi một tiêu chuẩn lại có nhiều tiêu chí đánh giá. Chẳng hạn như đối với tiêu chuẩn Gương mẫu chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng; pháp luật của Nhà nước; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương nơi cư trú, bao gồm các tiêu chí: Các thành viên trong gia đình chấp hành các quy định của pháp luật; không bị xử lý kỷ luật tại nơi làm việc và học tập; chấp hành hương ước, quy ước của cộng đồng nơi cư trú; treo Quốc kỳ trong những ngày lễ, sự kiện chính trị của đất nước theo quy định; có tham gia một trong các hoạt động văn hóa hoặc văn nghệ ở nơi cư trú; thường xuyên luyện tập thể dục, thể thao; thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội theo quy định; tham gia bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, cảnh quan thiên nhiên của địa phương; thực hiện các quy định về vệ sinh môi trường, đổ rác và chất thải đúng giờ, đúng nơi quy định; tham gia đầy đủ các phong trào từ thiện, nhân đạo, đền ơn đáp nghĩa, khuyến học khuyến tài; sinh hoạt cộng đồng ở nơi cư trú; không vi phạm các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh; không vi phạm quy định phòng, chống cháy nổ; không vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông như: Lấn chiếm lòng đường, hè phố, tham gia giao thông không đúng quy định.

Đời sống Tiêu chuẩn để đạt danh hiệu Khu dân cư văn hóa gồm có 5 tiêu chuẩn, cụ thể: kinh tế ổn định và từng bước phát triển; Đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phong phú; Môi trường cảnh quan sạch đẹp; Chấp hành tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; Có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng.

Mỗi một tiêu chuẩn lại có nhiều tiêu chí đánh giá. Chẳng hạn như đối với tiêu chuẩn Đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển, có các tiêu chí sau: Người trong độ tuổi lao động có việc làm và thu nhập ổn định; Thu nhập bình quân đầu người cao hơn mức bình quân của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi là mức bình quân chung); Tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo thấp hơn mức bình quân chung; Tỷ lệ hộ gia đình có nhà ở kiên cố cao hơn mức bình quân chung, không có nhà ở dột nát; Hệ thống giao thông chính được cứng hóa, đảm bảo đi lại thuận tiện; Có các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, tập huấn về ứng dụng công nghệ, khoa học kỹ thuật; phát triển ngành nghề truyền thống; hợp tác và liên kết phát triển kinh tế.

Về thang điểm, cách chấm điểm đối với danh hiệu GĐVH và KDCVH: Nghị định quy định, thang điểm tối đa làm căn cứ xét công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa và Khu dân cư văn hóa là 100 điểm. Tổng điểm của mỗi tiêu chuẩn Gia đình văn hóa và Khu dân cư văn hóa không dưới 50% số điểm tối đa.

Cách chấm điểm để xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa được thực hiện như sau: Hộ gia đình thuộc quận, huyện tại thành phố trực thuộc trung ương đạt từ 90 điểm trở lên. Hộ gia đình thuộc xã, phường, thị trấn thuộc miền núi, hải đảo hoặc xã đặc biệt khó khăn hoặc hộ nghèo, hộ cận nghèo theo quy định của Chính phủ đạt từ 60 điểm trở lên. Hộ gia đình không thuộc trường hợp quy định tại điểm a và b đạt từ 85 điểm trở lên.

Cách chấm điểm để xét tặng danh hiệu Khu dân cư văn hóa được thực hiện như sau: Khu dân cư thuộc quận, huyện tại thành phố trực thuộc trung ương đạt từ 90 điểm trở lên; Khu dân cư thuộc xã, phường, thị trấn thuộc miền núi, hải đảo hoặc xã đặc biệt khó khăn theo quy định của Chính phủ đạt từ 60 điểm trở lên; Khu dân cư không thuộc trường hợp quy định tại điểm a và b đạt từ 80 điểm trở lên.

Giấy khen Gia đình văn hóa, Khu dân cư văn hóa được tặng không quá 15% trên tổng số gia đình được công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa đủ 03 năm liên tục, khu dân cư được công nhận danh hiệu Khu dân cư văn hóa đủ 05 năm liên tục.

Về thời gian, thẩm quyền xét tặng, tổ chức trao tặng danh hiệu: Nghị định quy định việc đăng ký các danh hiệu Gia đình văn hóa, Khu dân cư văn hóa phải được thực hiện trước ngày 30 tháng 01 và bình xét trước ngày 20 tháng 12 hàng năm (trường hợp đặc biệt thời gian bình xét phải thực hiện trước ngày 30 tháng 01 của năm tiếp theo). Chủ tịch UBND cấp xã quyết định tặng danh hiệu Gia đình văn hóa hàng năm; Giấy khen cho gia đình được công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa đủ 03 năm liên tục. Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định tặng danh hiệu Khu dân cư văn hóa hàng năm; Giấy khen cho khu dân cư được công nhận danh hiệu Khu dân cư văn hóa đủ 05 năm liên tục. Việc công bố và trao tặng các danh hiệu Gia đình văn hóa, Khu dân cư văn hóa được tổ chức vào dịp tổng kết cuối năm của xã, phường, thị trấn.

Ngoài ra, Nghị định cũng quy định cụ thể hồ sơ, quy trình, thủ tục và trách nhiệm của các cơ quan liên quan trong việc xét tặng các danh hiệu "Gia đình văn hóa"; "Thôn văn hóa", "Làng văn hóa", "Ấp văn hóa", "Bản văn hóa", "Tổ dân phố văn hóa".

Thiết nghĩ, trong thời gian tới với việc tổ chức thực hiện nghiêm túc Nghị định 122/2018/ NĐ-CP sẽ góp phần nâng cao chất lượng, tránh hình thức trong quá trình xét tặng các Gia đình văn hóa"; "Thôn văn hóa", "Làng văn hóa", "Ấp văn hóa", "Bản văn hóa", "Tổ dân phố văn hóa" trong cả nước.

BBT